E Shram Payment: या नागरिकांच्या बँक खात्यात 3,000 हजार रुपये जमा होण्यास सुरुवात

E Shram Payment भारतामध्ये लाखो मजूर आणि कामगार असंघटित क्षेत्रात कार्यरत आहेत. यामध्ये बांधकाम मजूर, घरकाम करणारे, फेरीवाले, रिक्षाचालक, शेतमजूर यांसारखे अनेक वर्ग येतात, ज्यांना नोकरीची निश्चिती नाही. अशा कामगारांना सामाजिक सुरक्षा मिळवून देण्यासाठी केंद्र सरकारने ई-श्रम कार्ड योजना सुरू केली आहे. या योजनेचा उद्देश असंघटित क्षेत्रातील कामगारांचे जीवनमान सुधारण्याचा आहे. अनेकदा, सरकारला या कामगारांची अचूक माहिती नसल्याने त्यांच्यापर्यंत योजनांची माहिती पोहोचवणे कठीण जात होते. यासाठी सरकारने एक राष्ट्रीय असंघटित कामगार डेटाबेस तयार करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

ई-श्रम कार्ड योजना सुरू

ई-श्रम कार्डधारकांना एक विशेष बारा अंकी युनिक क्रमांक दिला जातो, जो त्यांच्या आयुष्यभराची ओळख म्हणून कार्य करतो. हा क्रमांक देशातील कोणत्याही राज्यात त्याच्यासाठी अदृश्य बदल होऊ न देता सरकारी योजनांचा लाभ घेण्याची सुविधा देतो. स्थलांतरित कामगारांसाठी हा एक महत्त्वाचा आधार बनतो. त्याचबरोबर, ई-श्रम कार्डधारकांना पंतप्रधान सुरक्षा विमा योजनेअंतर्गत अपघात विमा संरक्षण देखील मिळतो. अपघातामुळे मृत्यू किंवा अपंगत्व आल्यास कुटुंबाला २ लाख रुपयांची आर्थिक मदत दिली जाते, तर अंशतः अपंगत्व आल्यास एक लाख रुपयांचे सहाय्य मिळते.

थेट लाभ हस्तांतरण आणि रोजगार संधी

या कार्डाचा प्रमुख लाभ म्हणजे सरकारी योजनांचा लाभ थेट बँक खात्यात जमा होतो, ज्यामुळे मध्यस्थांची आवश्यकता संपते आणि भ्रष्टाचाराला थांबवता येते. यामुळे आर्थिक मदतीचा, भत्त्यांचा आणि अन्य लाभांचा वितरण जलद आणि पारदर्शकपणे होतो. डिजिटल व्यवहारामुळे कामकाजामध्ये पारदर्शकता येते आणि गैरव्यवहार कमी होतात. ई-श्रम पोर्टलवर कामगारांची कौशल्यांची नोंद ठेवली जाते, ज्यामुळे त्यांना योग्य नोकरी मिळवण्यासाठी मदत होते. कंपन्या आणि ठेकेदार याच पोर्टलवरून कुशल कामगार शोधतात. तसेच, पोर्टलवर कौशल्य विकास कार्यक्रमांची माहिती उपलब्ध असते.

सामाजिक सुरक्षा योजनांचा समावेश

ई-श्रम कार्डधारकांना सामाजिक सुरक्षा योजनांचा लाभ मिळतो, ज्यात आरोग्य, पेन्शन आणि विमा समाविष्ट आहेत. वृद्धापकाळात आर्थिक सुरक्षा मिळवण्यासाठी पेन्शन योजना महत्त्वाची आहे, तर आरोग्य विमा आजारपणात उपयुक्त ठरतो. या योजनांमुळे कामगारांचे जीवन अधिक सुरक्षित आणि संरक्षणात्मक होते. पेमेंटची स्थिती तपासण्यासाठी, सरकारने लाभार्थ्यांच्या खात्यात पैसे जमा केल्यानंतर ते आले की नाही हे पाहणे आवश्यक आहे. यासाठी ई-श्रम पोर्टल वापरता येते. पोर्टलवर लॉगिन करून, आधार क्रमांक आणि नोंदणीकृत मोबाईल नंबर टाकून तपासणी करता येते.

सोपी नोंदणी आणि प्रोफाइल अपडेट

ई-श्रम कार्डसाठी नोंदणी प्रक्रिया खूपच सोपी आहे. तुम्ही आपल्या जवळच्या सामान्य सेवा केंद्रात जाऊन सहज नोंदणी करू शकता. नोंदणीसाठी आधार कार्ड, बँक पासबुक आणि मोबाईल नंबर या तीन गोष्टी आवश्यक आहेत. या प्रक्रियेवर कोणतेही शुल्क लागत नाही, आणि स्मार्टफोन असलेल्यांना घरबसल्या ऑनलाइन नोंदणीची सुविधा उपलब्ध आहे. नोंदणी झाल्यानंतर, जर माहितीमध्ये काही बदल करायचे असतील, तर प्रोफाइल अपडेट करणे सोपे आहे. पत्ता, बँक खाता किंवा कौशल्याबद्दलची माहिती बदलली तरी ती पोर्टलवर लॉगिन करून ‘अपडेट प्रोफाइल’ पर्यायाद्वारे बदलता येते.

ई-श्रम कार्डधारकांसाठी आर्थिक मदत

केंद्र सरकारच्या अनेक योजनांसोबतच राज्य सरकारही विविध योजनांचा कार्यान्वय करत आहे. काही राज्यांनी ई-श्रम कार्डधारकांसाठी आर्थिक मदत देण्याची घोषणा केली आहे. या योजनांची माहिती संबंधित राज्याच्या कामगार विभागाच्या अधिकृत संकेतस्थळावर मिळवता येते. लाभार्थ्यांना आपल्या राज्यातील योजनांबद्दल सतत जागरूक राहणे आवश्यक आहे. सरकारकडून मिळालेली मदत आपल्या बँक खात्यात कधी जमा झाली हे पाहण्यासाठी एटीएम, मोबाईल बँकिंग किंवा पासबुक अपडेट करण्याची सोपी पद्धत आहे. मदतीचा रक्कम जमा झाल्यास ती बँकेच्या व्यवहार यादीत स्पष्टपणे दिसते.

फसवणुकीपासून बचाव आणि भविष्यातील व्याप्ती

ई-श्रम योजनेच्या नावाखाली अनेक फसवणुकीचे प्रकार वाढले आहेत. त्यामुळे अनोळखी लिंक्सवर क्लिक करणे आणि कोणालाही ओटीपी देणे टाळा. सरकार कधीही फोनवरून तुमची वैयक्तिक माहिती मागत नाही. अधिकृत वेबसाइट्सवरच माहिती मिळवणे सुरक्षित असते. शंकेच्या बाबतीत जवळच्या सरकारी कार्यालयाशी संपर्क साधावा. ई-श्रम कार्ड योजनेमुळे असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना मुख्यधारेत समाविष्ट करणे शक्य झाले आहे. यामुळे सरकारला कामगारांच्या समस्या समजून त्यावर योग्य उपाययोजना करण्यास मदत मिळते. तसेच, डेटा विश्लेषणामुळे कामगारांच्या संख्येची आणि त्यांच्या क्षेत्राची माहिती मिळवून धोरणनिर्मिती सुसंगत केली जाते.

निष्कर्ष:

सरकार अधिकाधिक योजना एकाच पोर्टलद्वारे उपलब्ध करण्याचा विचार करत आहे. यामध्ये कौशल्य विकास, शैक्षणिक शिष्यवृत्त्या, आणि गृहनिर्माण योजना समाविष्ट होऊ शकतात. भविष्यात, सर्व सरकारी लाभ एकाच कार्डाद्वारे मिळण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे डिजिटल इंडिया मोहिमेला पुढे नेण्यात मदत होईल. ई-श्रम कार्ड योजना असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी एक महत्वाचा पाऊल आहे. या योजनेद्वारे कामगारांना अपघात विमा, सरकारी योजनांचा थेट लाभ, रोजगार संधी आणि सामाजिक सुरक्षा मिळतात. ज्यांनी अद्याप नोंदणी केली नाही, त्यांनी लवकरात लवकर नोंदणी करणे आवश्यक आहे.