बोर्ड परीक्षा 2026 मध्ये 4 मोठे बदल! विद्यार्थ्यांसाठी नवीन पॅटर्न लागू Board Exam 2026

Board Exam 2026 बोर्ड परीक्षा 2026 साठी सरकार आणि शिक्षण मंडळाने विद्यार्थ्यांच्या सोयीचा विचार करून काही महत्त्वाचे बदल जाहीर केले आहेत. या बदलांमुळे 10वी आणि 12वीच्या परीक्षा अधिक विद्यार्थी-केंद्रित, सोप्या आणि पारदर्शक होणार आहेत. नवीन पद्धतीत प्रश्नांचा भर विद्यार्थ्यांच्या समज, विश्लेषण आणि विचारक्षमतेवर असेल. येणाऱ्या वर्षापासून बोर्ड परीक्षा वर्षातून दोन वेळा घेण्यात येतील. यामध्ये पहिली परीक्षा सर्वांसाठी आवश्यक असेल, तर दुसरी फक्त निकाल सुधारण्यासाठी देऊ शकेल. या निर्णयामुळे विद्यार्थ्यांवरील ताण कमी होण्यास मदत होईल. तसेच त्यांना अधिक आत्मविश्वासाने आणि चांगल्या तयारीने परीक्षा देता येईल.

बोर्ड परीक्षेत महत्त्वाचे बदल जाहीर

नवीन सुधारित प्रणालीमध्ये मूल्यमापनासाठीही आधुनिक डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर केला जाणार असून, त्यामुळे उत्तरपत्रिका तपासणी अधिक पारदर्शक आणि अचूक होणार आहे. विद्यार्थ्यांना आता अशा प्रश्नपत्रिका मिळतील ज्या थेट त्यांच्या अभ्यासक्रमाशी संबंधित असतील, त्यामुळे कोणताही प्रश्न अनपेक्षित वाटणार नाही. या बदलामुळे विद्यार्थ्यांचा आत्मविश्वास वाढेल आणि तयारीत स्पष्टता येईल. बोर्ड परीक्षा आता केवळ पाठांतरावर अवलंबून राहणार नसून, विद्यार्थ्यांची खरी समज, कौशल्ये आणि विश्लेषणशक्ती तपासणारी ठरेल. 2026 पासून लागू होणारे हे नवे नियम इयत्ता 10वी आणि 12वीच्या विद्यार्थ्यांसाठी महत्वाचे बदल घेऊन येणार आहेत.

दहावीच्या परीक्षांचे महत्त्वपूर्ण नियम

2026 पासून दहावीच्या परीक्षांमध्ये मोठे बदल लागू होणार आहेत. आता वर्षातून दोन वेळा परीक्षा घेतली जाईल फेब्रुवारीत मुख्य आणि नंतर सुधार परीक्षा. उत्तरपत्रिका डिजिटल पद्धतीने तपासल्या जातील आणि पारदर्शकतेसाठी बारकोड प्रणाली वापरली जाईल. प्रश्नपत्रिकेत संकल्पना आणि केस स्टडीवर आधारित प्रश्नांचे प्रमाण वाढणार असून विज्ञान विषयातही बेसिक व ॲडव्हान्स्ड असे दोन स्तर उपलब्ध राहतील. एकूण 30% गुण अंतर्गत मूल्यमापनावर आधारित असतील आणि विद्यार्थ्यांची किमान 75% उपस्थिती आवश्यक राहील. दोनदा मूल्यांकन प्रक्रियेमुळे परीक्षा शुल्क वाढण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे.

केस स्टडीज आणि व्यावहारिक प्रश्न

परीक्षा आता वर्षातून दोन वेळा घेतल्या जातील मुख्य परीक्षा आणि नंतर सुधारणा परीक्षा, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना तयारी सुधारण्याची संधी मिळेल. प्रश्नपत्रिकेत पाठांतरापेक्षा अधिक व्यवहारिक आणि विषयाशी संबंधित केस स्टडीज किंवा सिद्धांत आधारित प्रश्न विचारले जातील. डिजिटल मूल्यमापनामुळे विद्यार्थी सुरक्षित राहतील आणि चुका कमी होतील. विज्ञान विषयात इयत्ता 10वीसाठी मूलभूत आणि प्रगत स्तर उपलब्ध असतील, ज्यामुळे विद्यार्थी आपल्या क्षमतेनुसार विषय निवडू शकतील. 75% उपस्थिती अनिवार्य असण्यासह अंतर्गत मूल्यांकनामुळे प्रकल्प आणि असाइनमेंट्सद्वारे गुण मिळतील.

महत्त्वाच्या अंतिम तारखा आणि नियम

सर्व विद्यार्थ्यांसाठी पहिली बोर्ड परीक्षा अनिवार्य ठरेल. दुसरी परीक्षा फक्त त्या विषयांसाठी होईल जिथे बाह्य मूल्यांकन (External Evaluation) 50 पेक्षा जास्त गुणांचे असतील. प्रत्येक विद्यार्थ्याने अंतर्गत मूल्यांकन (Internal Evaluation) पूर्ण करण्याची अंतिम तारीख 14 फेब्रुवारी 2026 लक्षात ठेवावी. शाळांनी सर्व परीक्षा वेळेवर मूल्यांकन करून निकाल वेळेत जाहीर करणे आवश्यक आहे. सुधार परीक्षेसाठी (Improvement Exam) अर्ज करण्याची मर्यादित वेळ असल्यामुळे विद्यार्थी अर्ज वेळेत करणे गरजेचे आहे. विद्यार्थ्यांनी परीक्षेच्या पॅटर्न आणि नियमांविषयी अद्ययावत माहिती शाळेकडून मिळवावी.

धोरणात्मक आधार आणि दृष्टीकोन

बोर्ड परीक्षेत करण्यात आलेले बदल विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक अनुभवाला सुधारण्यासाठी आहेत. हे बदल राष्ट्रीय शिक्षण धोरण 2020 नुसार केले गेले असून, यामुळे शिक्षण अधिक पारदर्शक, विद्यार्थी-केंद्रित आणि कौशल्यवर्धक होईल. नवीन परीक्षेच्या पद्धतीत विद्यार्थ्यांचे मनोधैर्य वाढवणे, परीक्षेचा ताण कमी करणे आणि त्यांच्या सर्जनशील कौशल्यांची तपासणी करणे यावर विशेष भर आहे. परीक्षा केवळ पाठ स्मरणावर आधारित न राहता, समजून घेणे आणि प्रयोग करण्यावर केंद्रित असेल, ज्यामुळे विद्यार्थी ज्ञानाचा प्रत्यक्ष उपयोग शिकतील. यामुळे त्यांचे विश्लेषणात्मक विचारशक्ती आणि आत्मनिर्भरता वाढेल.